Rust, bezinning en een reflectie op geluk

Francois Lélord: “Vergelijken (met anderen maar ook met jezelf bijvoorbeeld nu en in het verleden) kan jouw geluk bederven”

Na een enerverend weekend is het nu maandagochtend. Er staat niets op het programma. Vanmiddag wel, dan gaan we naar de markt. Even bijkomen. Het bevalt ons wel. Ik kijk naar het huis van Evert en Janny en bedenk me dat dit net zo goed een huis aan de Franse Rivièra had kunnen zijn. Raar. Want toen we vorige week aankwamen vond ik het wel een mooi huis. Maar de Franse Rivièra was het nog niet.

Vergelijken is volgens Lélord niet bevorderend voor het geluksgevoel. Ik denk dat het afhangt vanaf welk perspectief en op welk moment. De chronologie van de reis doet reflecteren op eerdere visie. Plateau vóór Pokot en Plateau ná Pokot.
Want Plateau na Schiphol was indrukwekkend. Kinderen lopen langs de kant van de weg, vreselijk dat zijn vast straatkinderen. En al die mensen die werkloos in de berm liggen. Het riviertje valt bijna droog, er moet een dam komen op het waterpeil hoog genoeg te laten zijn om de pomp te laten werken. Kijk hoe hard die mensen hier moeten zwoegen voor dit beetje levensstandaard. En dan de warmte...pff het is droog.
Plateau na Pokot was prachtig, wat hebben ze het hier goed voor elkaar. En wat een aangename temperatuur. Er is veel groen. En wat draait de farm hier goed. De landbouw is beheersbaar, er is hier bereikbaar stromend water. En kijk hoeveel kinderen hier langs de weg lopen onderweg van school naar huis! Er liggen wat mensen in een pauze te rusten in de zon. De mensen lachen. Ze kijken gelukkig. Ook gelukkig, de meeste. Net als in Pokot. De mensen lijken hier gewoon gelukkig.
Maar wat zijn de ingrediënten van geluk hier? Wij westerlingen proberen immers ons geluk al tientallen jaren aan de Afrikanen op te leggen. Ik maak een opsomming van geluk wat ik hier gezien heb: Geluk is een goed gesprek. Geluk is verder kijken dan waar dan ook. Geluk is lekker (samen) eten. Geluk is mooie muziek. Geluk is tijd hebben. Geluk is weinig verwachtingen hebben. Geluk is resultaat zien van je werk. Geluk is iemand kunnen helpen. Geluk is je geliefd voelen door gewoon te zijn wie je bent. En ik heb vandaag zes hele gelukkige vrouwen gezien bij kraampjes met souvenirs.
Het lijken mij dus geen grote en onbereikbare dingen. Het lijkt mij wel afhankelijk vanuit welk perspectief je het bekijkt. Glas halfvol zeg maar. Evert noemde een voorbeeld. Als je hier een mooi huis bouwt zal niemand iets uit afgunst zeggen. Eerder zullen ze blij zeggen: “Kijk! Hij bouwt een huis, hij komt vast terug, of, fijn! Dat wij in zo'n goede buurt wonen dat er zo'n mooi huis wordt gebouwd”.


Out of Africa: “We're not owners, we're just passing through”.

Ik durf wel te zeggen dat Evert en Janny hier direct en indirect hebben bijgedragen aan het geluk van de mensen in West Kenia. In alle projecten die door hen zijn opgezet en die waar ze in meer of mindere mate betrokken zijn geweest. Zij hebben in en rondom Eldoret diverse pilaren gebouwd en hebben daarop een fundering aangelegd. Pilaren die de basisingrediënten zijn van geluk. Geloof, gezondheidszorg, educatie, werkende landbouw en veiligheid. Ook hebben zij de hoogverheven kunst begrepen van het onbaatzuchtige en dat alles zorgt ervoor dat het ook duurzaam is. Want zij hebben zichzelf overbodig gemaakt en daarmee hebben ze gezorgd dat ook als zij weggaan de mensen hier de invloed en kennis hebben dat de ontwikkeling van de gehele levensstandaard in de regio kan blijven groeien. Deels met weinig hulp van buitenaf, deels geheel op eigen kracht.
Er valt echter nog veel te bereiken. Met name in de noordelijk gelegen gebieden van Pokot en Turkana. Gelukkig hoeven de moeders daar niet meer te kiezen welk van hun kinderen in leven mogen blijven en welk van hun kinderen ze moeten laten verhongeren, maar de pakjes pinda bijvoeding van de WHO zouden best plaats mogen maken voor volledige voeding.
Geluk: Bijdragen aan de ontwikkeling van anderen.

Handelingen 8 – 39: Toen ze uit het water kwamen, werd Filippus meegenomen door de Geest van de Heer. De man uit Ethiopië zag hem niet meer. Daarna reisde de man verder, blij en gelukkig.

Woensdag gaan we op safari. De toerist uithangen. Een veilige overgang van hier naar huis. Een overgang naar een andere wereld. Een wereld waarvan ik dacht dat het de beste plek op aarde was. Ik moet bekennen dat ik na deze week twijfel. Nergens heb ik mensen zo blij, gelukkig en tevreden gezien met weinig en op weinig plekken heb ik zulke gastvrijheid mogen ervaren. Nergens ben ik mensen tegengekomen die met zoveel blijdschap en vreugde het pad van Jezus volgen. We gaan naar huis met een enorme levensles rijker. De vergelijking meer welvaart = meer geluk gaat niet meer zo vanzelfsprekend op. En hoewel ik zeker weet dat betere leefomstandigheden voor de Pokot kan bijdragen aan hun geluk, voel dat ik nog 1 ding mis in mijn rijtje: Geluk is: elkaar nodig hebben. En met onze doorgeschoten rijkdom is dat een vreselijk gemis voor velen. Want wij vinden dat wij het allemaal zelf moeten doen. Onze verwachtingen zijn hoog. Onze meningen over anderen staan op scherp. Afhankelijkheid is een vorm van zwakte in onze cultuur. Maar alles alleen moeten doen wordt heel eenzaam. En als er iets funest is voor geluk, dan is het wel eenzaamheid.

Dat “niemand leeft voor zichzelf”, daarom: “helpen waar geen helper is”. Wat voor kleur, etnische achtergrond of godsdienst de mensen ook hebben. Want armoede is kleurenblind, ellende heeft geen paspoort en honger kent geen religie.

Geluk: ervoor zorgen dat anderen om je heen gelukkig zijn.

Ik kijk uit naar de terugreis.